Yüzeylerine işlenmiş olan yazı, süsleme ve başlıklarıyla yurdumuzun farklı bölgelerinde zengin örnekleriyle karşımıza çıkan mezar taşları tarih, edebiyat, sosyoloji ve sanat tarihi gibi pek çok alan için oldukça önemlidir. Bu tarihî özellikleriyle bulundukları dönemin sanat anlayışı, düşünce yapısı, dil ve ifade özellikleri, ekonomik durumu, ölenin cinsiyeti, ailesi, aşireti, nereli olduğu, işi ve mesleği, nerede, ne zaman ve nasıl öldüğü, geçmiş dönemlerde kullanılan isimler, kıyafetler, eşyalar, bazı toplumsal olay ve inanışlar gibi Türk kültürünün geçmişini aydınlatan pek çok bilgiyi mezar taşlarında bulmak mümkündür.
Mezar ve mezar taşı geleneği pek çok toplumda olduğu gibi Anadolu’da da varlığını göstermiş fethedilen ya da kültürel ilişkide bulunulan coğrafyalardaki yerel kültürlerin mimari anlayışlarından da etkilenilerek çok farklı ve oldukça zengin mezar örnekleri meydana getirilmiştir. Mezar taşı yapımında her dönem bir yeniliğe gidilmiş, şekil ve süsleme yönünden farklı üsluplarda günlük hayatta kullanılan bazı eşya ve dinî semboller de bu taşlara işlenmiştir. Taşa işlene bu motifler dönemlere göre değişmekle beraber bir hayvan motifi olabileceği gibi terazi, kılıç ya da hançer, kandil, şamdan, tulumba, hilal, çarkıfelek, çiçek, meyve gibi farklı motifler olarak da karşımıza çıkmaktadır. Bununla birlikte yaşanılan çağ, sahip olunan konum ve ekonomik seviye gibi hususlara bağlı olarak farklı formlarda olabilen mezar taşlarında ayrıca ölen kişi hakkında meslek ya da uğraş alanı, bağlı olduğu tarikatı ve cinsiyeti gibi hususlarda birtakım detaylar sunan başlıkları da görmek mümkündür.
Bu çalışmada Malatya’nın en eski mezarlıklarından biri olan ve erkek mezar taşlarında farklı formlardaki başlık tipleri, kadın mezar taşlarında ise saç örgüsü, takı ve yemeni tasvirleriyle dikkat çeken Osmanlı dönemine ait çok sayıda mezar taşının yer aldığı ve kadim bir geçmişe sahip olan Sancaktar Mezarlığı ele alınmıştır.
(Tanıtım Bülteninden)