KASİDE-İ BÜRDE - ŞERHİ HAVAS VE ESRARI

Yazar Hakkında

1212 yılında Mısırda doğdu. Ailesi Fas kökenli Berberîlere dayanmaktadır. Ailesinin Delasa yerleşmesi üzerine çocukluğu ve gençliği burada geçti. Nerede ve hangi eğitimi aldığına dair yeterli kayıt mevcut değildir. Çocukluğundan itibaren Kurân eğitimi aldığı ve Kurân-ı Kerimi ezberlediği bilinmektedir. Daha sonraki dönemde Kahireye giderek eğitimini devam ettirdi. Şeyh Abdüzzahir Mescidinde, İslâm ilimleriyle birlikte dil ve edebiyat derslerini de aldı. Daha çok siyer ve hadis ilimlerine ilgi duyarak bu alanlarda yoğunlaştı. Eğitimini devam ettirip belli bir bilgi birikimine ulaşırken, semavi kitaplardan olan Tevrat ve İncili inceledi. Bu arada, Hıristiyan ve Yahudilere karşı reddiyeler yazmaya başladı. Genel ahlâkı ve kamu düzenini koruma faaliyetlerini yürüten, İslâm devletlerinde genel ahlâk, kamu düzenini koruma ve denetleme görevlerini yerine getirmek maksadıyla teşkil edilmiş bulunan "hisbe" teşkilatında görev alması teklif edildi, ancak kendisi bu görevi kabul etmedi. Bir ara devlet hizmetinde bulunan Muhammed, zamanın veziri Zeyneddin bin Yakubun yanında çalıştıysa da bu görevi kısa sürdü ve bir süre sonra bu işten ayrıldı. Daha sonra kasabasında maliye, katiplik ve muhasiplik görevlerinde bulundu. Bilbisteki yaşantısı ve görevi de fazla uzun sürmedi. Buradan da Kahireye geçti ve burada çalışmalarını sürdürdü. Bu arada, çocuklara Kurân-ı Kerim dersleri verip hafız yetiştirmek maksadıyla bir mektep açtı. Ancak, umduğu ilgiyi görmediğinden bunu devam ettiremedi ve kapattı. Muhammed, Kahireden ayrıldıktan sonra El-Mahalle şehrine gitti. Burada kendisine devlet tarafından maaş bağlandı. Ancak, kendisine tahsis edilen maaşı vermekle görevli Hıristiyan memurların kasten ödemeyi geciktirmelerine sert tepki gösterdi ve şiirlerinde bunları hicvetti. Burada sebebi kesin olarak bilinmeyen bir kaza geçirdi ve bacağı kırıldı. Şazeli Tarikatına intisap eden Muhammed, şeyhinin vefatı üzerine bir mersiyeyi (1) kaleme aldı. Şeyhinin, zamanın imam ve kutbu olduğunu yazdı. Yazdığı eserlerin büyük bir kısmını manzum şekilde kaleme alan Muhammed Şerefüddin, yine bunların çoğunda Peygamber Efendimiz hakkında yazdığı kasidelere yer verdi. Kaleme aldığı şiirlerinin, özellikle üslup bakımından sağlam ve lirik olması, asırlarca okunmasında etkili oldu. Dilden dile dolaşan şiirleri ve kasideleri bir çok eserde kendine yer buldu. Risâle-i Nurda da, ünlü eseri Kaside-i Bürdeden alıntı yapılarak ismi zikredildi. İsmi zikredilirken, "Hakim-i Busayrî" (Muhakemat, 1999, s. 92) ve "İmam-ı Busayrî" (Mektubat, 1997, s.156) şeklinde ifade edildi. Kelâm ve üslûp arasındaki ilişkiyi izah eden ve bunların insanlar üzerindeki etkilerinden söz ederek açıklamalarda bulunan Bediüzzaman, Muhammed Bûsîrînin, "Haramla dolmuş olan gözlerinden gözyaşı akıt ve pişmanlık perhizine sarıl" (Muhakemat, s. 92) beytine atıf yaparak izahlarına devam etmiştir. Peygamber Efendimize (asm) biat ve hizmet etmek için memleketinden hicret edip gelen kadın sahabenin biricik oğlu vefat etmiş ve bunun üzerine; " ve hellip; Benim hayatımda istirahatımı temin edecek tek evlâtcığımı, o Resûlün hürmetine bağışla" duâ ve yalvarışında bulunmuştu. Söz konusu duâdan sonra, Peygamber Efendimizin hürmetine, kadının oğlunun dirilmesi olayını hatırlatan Bediüzzaman, bu hadise ile ilgili olarak da şairin, "Eğer alâmetleri, onun kadrine muvafık derecesinde azametini ve makbuliyetini gösterse idiler, değil yeni ölmüşler, belki onun ismiyle çürümüş kemikler de ihya edilebilirdi (diriltilebilirdi)" (Mektubat, s. 156) beytini aktarmıştır. Muhammed Bûsîrînin ömrü sıkıntılar içinde geçti. Evlendikten sonra çocuklarının çok ve hanımının da geçimsiz olması, sıkıntılarını arttırdı. Diğer taraftan iş arkadaşlarının da düzgün çalışmamaları ve yolsuzluklarda bulunmaları, kendisini sürekli huzursuz etti. Kendisinin sağlam kişiliği, hakkaniyet söz konusu olunca çok titiz davranması, çalıştığı yerlerde uzun süre çalışmasına pek imkân vermemekteydi. Ömrünün sonlarına doğru kısmi felç geçirdi. Rivayetlere göre, Peygamber Efendimiz için yazdığı kaside, şifa bulmasına vesile oldu. Hastalıktan kurtulup daha uzun bir süre ömür kendisine ihsan edildi. Seksen yılı aşkın yaşadıktan sonra 1296 yılında İskenderiyede vefat etti. ESERLERİ: Şairin eserlerinin büyük bir ekseriyeti manzum olup, Peygamber Efendimiz (asm) hakkında yazdığı kasidelerden oluşmaktadır. Kasidetül-Bürde en ünlü eseridir. Yüce Peygamberin samîmî bir aşıkı olan şair, bu eser ve kasideleriyle haklı bir şöhrete kavuşmuştur. Felçli durumundan, bu eserini yazdıktan sonra kurtulduğu nakledilmektedir. Eser, yüz altmış beyitten oluşan kasidesi olup bir çok baskısı yapılmıştır. Kasidetül-Bürdeden sonra gelen önemli eseri Kasidetül-hemziyyedir. Bu eseri de dört yüz elli beş beyitten oluşan bir kasidedir. Kaside müstakil ve başka eserlerle birlikte olmak üzere defalarca basılmıştır. Bûsîrî, hayatta iken kasidelerini bir araya toplamamış, daha sonraki dönemde eserleri bir araya getirilmiştir. Bir kısım kasidelerinin toplandığı eseri, Divanül-Bûsîrî adını taşımaktadır. Zuhrül-mead fi vezni Bânet Suad, El-Kasidetül-mudariyye, El-Muhrec vel-merdûdalen-nasara vel-yehûd, yazdığı eserlerinden bazılarıdır. Bu son eserini, Hıristiyanlık ve Yahudilike reddiye olarak yazmış, arada nesir tarzı ifadelere yer vermiş olmasından dolayı bu eser nazım-nesir halinde vücuda gelmiştir. Bunların dışında da şiir ve kasideleri kaleme almıştır. (1) Birisinin ölümü hakkında yazılan, teessürü anlatan manzume.

KASİDE-İ BÜRDE - ŞERHİ HAVAS VE ESRARI

Önsöz 3

Said el-Busiri’nin hayatı 5

Eserleri 12

Kaside-i Bürde’nin muhtevası 16

Kaside-i Bürde’nin her hastalığa

şifa olduğu 18

Kaside-i Bürde okurken dikkat edilecek

hususlar 19

Kaside-i Bürde nerelerde okunur? 23

Kaside-i Bürde felçli hastalar için

nasıl okunur? 28

Kaside-i Bürde’nin başlarken 35

Kaside-i Bürde beyitlerinin tercemesi 37

Kaside-i Bürde metni 258

Türkçe okunuşu 291

Fihrist 304

KASİDE-İ BÜRDE - ŞERHİ HAVAS VE ESRARI