MÜTERCİMİN TAKDİMİ Şüphesiz hamd yalnız Allah’a. O’na hamd eder, O’ndan yardım ve mağfiret dileriz. Nefslerimizin şerlerinden, amellerimizin kötülüklerinden Allah’a sığınırız. Allah’ın hidayet verdiğini kimse saptıramaz. O’nun saptırdığını da kimse doğru yola iletemez. Şehadet ederim ki, Allah’tan başka hiçbir ilâh yoktur. O, bir ve tektir, O’nun ortağı yoktur. Yine şehadet ederim ki, Muhammed Allah’ın kulu ve Resûlü’dür. "Ey iman edenler! Allah’tan nasıl korkmak gerekirse öyle korkun ve siz ancak Müslümanlar olarak ölünüz." (Ali İmran; 3/103) "Ey insanlar! Sizi tek bir candan yaratan ve ondan da eşini var eden, her ikisinden birçok erkek ve kadın türeten Rabbinizden korkun. Kendisi adına birbirinizden dileklerde bulunduğunuz Allah’tan ve akrabalık bağlarını kesmekten de sakının. Şüphesiz Allah üzerinizde tam bir gözetleyicidir." (Nisâ; 4/1) "Ey iman edenler! Allah’tan korkun ve dosdoğru söz söyleyin. O da amellerinizi lehinize olmak üzere düzeltsin, günahlarınızı da mağfiret etsin. Kim Allah’a ve Resûlüne itaat ederse büyük bir kurtuluşla kurtulmuş olur." (Ahzâb; 33/70-71) Bundan sonra, şüphesiz sözlerin en güzeli Allah’ın kelâm’ı, yolların en hayırlısı Muhammed Sallallahu aleyhi ve sellem’in yoludur. İşlerin en kötüsü sonradan çıkarılanlarıdır. Her sonradan çıkarılan şey bid’attir ve her bid’at sapıklıktır. Her sapıklıkta ateştedir. Kimlerin sahabi olduklarının tespiti noktasında ilim ehli tarafından birçok çalışma yapılmıştır. Bunlar içerisinde en mühim olanı, ashabın isimlerini, terceme-i hâllerini ve rivayette tek kaldıkları hadisleri gösterebilmek için müstakil olarak telif edilen "Tabakat" eserleridir. Bu sahada ilk defa müstakil eser veren kişi ise Muhammed b. İsmail el-Buhârî’dir. Zamanla bu alanda geniş hacimli eserler vücut bulmuştur. Sonrakiler, öncekilerin eserlerini ikmal etmiştir. Muahhar muhaddislerden İbn Abdi’l-Berr’in, el-İs-tiab’mda 3500, İbn-ulEsir’in "Usdu 1-Ğabe"sinde 7554, İbn Hacer el-Askalanî’nin "el-İsabe"sinde ise 12279 sahabi mevcuttur. Ne var ki bu rakamlar ashabın tamamına nispetle oldukça azdır. Çünkü ashabın tamamı ile alâkalı 40 ila 120 bin arasında farklı rakamlar rivayet edilmektedir. Fakat Tabakat müelliflerinin gayretli çalışmalarıyla Allah Resûlü sallallahu aleyhi ve sellem’den tek bir tane de olsa hadis rivayet eden hiçbir sahabinin terceme-i hâli ihmal edilmemiştir. Hadis alimleri binbir meşakkate göğüs gerip kimin sahabe olduğunu tespit ettiler ve eserlerinde gösterdiler. Öncelikli gayeleri ise, Reten el-Hindî gibi yalanda şöhret bulanların hezeyanlarını, sahabe kisvesi altında Allah Rasulü sallallahu aleyhi ve sellem’e isnat etmelerine mani olmaktı. Bir kimsenin sahabe olduğu şu esaslardan biriyle tespit edilmiştir: Tevatür Yolu: Yalan üzerine birleşmeleri adeten mümkün olmayan bir cemaatin kendilerinden önceki bir başka cemaatten yaptığı nakille kişinin sahabe olduğunu rivayet etmesidir. Bu, usuller içerisinde en kâmil olanıdır. Istifâza Yolu: Kişinin sahabe olduğu tevatür derecesine ulaşmayan bir şöhretle bilinebilir. Şehadet Yolu: "Şahs-ı vahidin tezkiyesi makbûldür" kaidesinden hareketle herhangi bir sahabi veya tâbiinin "falancanın Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ile musahabesi vardır" demesi ile de kişinin sahabi olduğu tespit edilebilir. Mesela Ömer radıyallahu anh’ın hilafet devrinde Ebu Musa el-Eş’ari radıyallahu anh komutasındaki askerler içerisinde yer alan Hümeme b. Ebi Hüme- me ed-Devsi, Isfehan’da ishal hastalığından vefât etmişti. Ebu Musa el-Eş’ari, Hümeme hakkında; "Vallahi Peygamber sallallahu aleyhi ve Humeme’nin şehit olacağını işitmiştim." dedi. Bu ifadeden Hümeme’nin radıyallahu anh’ın sahabi olduğu anlaşılmıştır. İkrar Yolu: Kişinin adaletinin sübutu ve Allah Resûlü sallallahu aleyhi ve sellem ile aynı zamanda yaşama imkânının mevcudiyeti aşikâr olur, sonrada sahabi olduğu tarafından itiraf edilirse ikrarı kabul edilir. Yani bu durumdaki bir kişinin sahabi olduğuna hükmedilir. Buna örnek olarak Usame b. Umeyr Radıyallahu anh: "Biz Huneyn günü Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ile beraberken yağmura yakalandık." demiştir. İmam Buharî onun hakkında "Sahabidir" demiş ve hadislerini sünen sahipleri, Ahmed, Ebu Avane, İbn Huzeyme, İbn Hibban ve Hakim sahihlerinde rivayet etmişlerdir. İkrarın kabûl edilebilmesi için kişinin en geç hicri 110 tarihinde vefât etmesi gerekir. Çünkü sahabe asrı hicri 110’da son bulmaktadır. Bu tarihin tespiti, vefâtmdan bir ay kadar önce Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in; "İşte bu geceyi görüyorsunuz ya bundan sonra geçecek yüz senenin başında bu gün yeryüzünde olanlardan hiç kimse kalmayacaktır." hadisinden hareketle belirlenmiştir. Sahabelerin hâl tercemeleri hakkında en fazla sahabe ismi zikreden eser şüphesiz Hafız İbn Hacer nin el-İsabe fi Temyizi’s-Sahabe adlı eseridir. Bu muhtasar çalışmamda el-İsa-be adlı eserde geçen sahabelerin en meşhurlarından ve kendilerinden en çok hadis rivayet edilen sahabelerden seçme yaptım. Bu konuda Hafız İbn Hibban’m Tarihüs-Sahabe, İbn Hazm’m Ceva-miu’s-Siyra gibi eserlerden faydalanarak, seçeceğim sahabelerin ismini tespit ettim. Sonra da tespit ettiğim bu isimlerin hâl tercemelerini, el-İsabe’den terceme ederek ekledim. Yer yer faydalı gördüğüm notlarla, İbn Kuteybe’nin el-Maarif adlı eserinde hâl tercemesi verilen sahabeleri de dipnot olarak ekledim. Çalışmamın giriş kısmında sahabenin tarifi ve dindeki yeri hususunda önemli açıklamalar ekledim. Allah Azze ve Celle’den bu çalışmayı hayırlara vesile kılma-sını dilerim. Muvaffak kılacak olan Allah’tır. Seyfullah Erdoğmuş Mütercimin Takdimi 5 Sahabelerin Fazileti 8 Sahabenin Tarifi. ve bdquo; 17 Ümmetin Selefinin Sahabeler Arasında Geçen Fitneler Hakkındaki Akidesi: 28 Ümmetin Selefinin Sahabeler Hakkındaki Akidesi: 30 Sahabelerden Birine Dil Uzatan Hakkında İmamların Görüşleri: 39 Hafız İbn HacePin Mukaddimesi 51 Erkek Sahabeler Ebu Bekir es-Sıddık Radıyallahu Anh 55 Ömer b. El-Hattab Radıyallahu Anh: 64 Osman b. Affan Radıyallahu Anh: 70 Ali b. Ebi Talib Radıyallahu Anh 81 Talha b. Ubeydullah Radıyallahu Anh 91 Zübeyr b. el-Awam Radıyallahu Anh: 96 Sa’d b. Ebi Vakkas Radıyallahu Anh: 102 Said b. Zeyd Radıyallahu Anh: 107 Abdurrahman b. Avf Radıyallahu Anh: 111 Ebu Ubeyde b. el-Cerrah Radıyallahu Anh: 115 Abbad b. Bişr Radıyallahu Anh: 120 Abbas b. Abdulmuttalib Radıyallahu Anh: 121 Abdullah b. Ebi Hadred Radıyallahu Anh: 124 Abdullah b. Huzafe Radıyallahu Anh: 126 Abdullah b. Hanzale Radıyallahu Anh 129 Abdullah b. Havale Radıyallahu Anh: 131 Abdullah b. Ravaha Radıyallahu Anh: 133 Abdullah b. ez-Zubeyr b. el-Awam Radıyallahu Anh: 136 Abdullah b. Selam Radıyallahu Anh: 141 Abdullah b. Abbas Radıyallahu Anhuma: 144 Abdullah b. Ömer Radıyallahu Anhuma: 150 Abdullah b. Amr b. el- ve Acirc;s Radıyallahu Anhuma: 154 Abdullah b. Mes’ud Radıyallahu Anh: 157 Addas Radıyallahu Anh: 161 Adiy b. Hatim Radıyallahu Anh: 163 Ammar b. Yasir Radıyallahu Anhuma: 167 Amr b. Umm Mektum el-Kuraşi Radıyallahu Anh: 171 Amr b. Sabit Radıyallahu Anh: 174 Amr b. el-Cemuh Radıyallahu anh: 176 Amr b. el-As Radıyallahu Anh: 178 Avf b. Malik b. Ebi Avf el-Eşcaî Radıyallahu Anh: 185 Asım b. Sabit Radıyallahu anh: 187 Bera b. Azib Radıyallahu Anh: 189 Beşir b. el-Hasasiye Radıyallahu Anh: 191 Bilal b. Rabah el-Habeşi Radıyallahu anh: 192 Burayde b. el-Husayb el-Eslemî Radıyallahu anh: 193 Cabir b. Abdillah Radıyallahu anhuma: 195 Cabir b. Semura Radıyallahu anhuma: 197 Ca’fer b. Ebi Talib Radıyallahu anh: 198 Cerîr b. Abdillah el-Becelî Radıyallahu anh: 201 Cubeyr b. Mut’im Radıyallahu anh: 204 Cundub b. Abdillah b. Süfyân Radıyallahu anh: 206 Dihye b. Halife Radıyallahu anh: 208 Ebû Bekre Nufey’ b. el-Haris Radıyallahu anh: 210 Ebû Berze Nadle b. Ubeyd el-Eslemî Radıyallahu anh: 212 Ebû Cuhayfe Vehb b. Abdillah Radıyallahu anh: 215 Ebû’d-Derdâ Uveymir Radıyallahu anh: 216 Ebû Eyyûb Halid b. Zeyd el-Ensârî Radıyallahu anh: 218 Ebû Humeyd es-Sa’îdî Radıyallahu anh: 221 Ebu Hureyre Radıyallahu anh: 222 Ebû Katâde b. Rib’î el-Ensarî Radıyallahu anh: 239 Ebu. Mersed el-Ganevi Radıyallahu Anh: 243 Ebû Mes’ûd Ukbe b. Amr el-Ensârî Radıyallahu anh: 245 Ebû Mûsâ el-Eş’arî (Abdullah b. Kays) Radıyallahu anh: 247 Ebû Rafi’ el-Kıbtî Radıyallahu anh: 251 Ebu. Rafi Radıyallahu anh: 253 Ebû Said el-Hudrî Radıyallahu anh: 255 Ebû Sa’Iebe el-Huşenî Radıyallahu anh: 258 Ebû. Talha Zeyd b. Sehl el-Ensârî Radıyallahu anh: 260 Seçkin Sahabeler Ebû Umâme Sudey b. Açlan el-Bahilî Radıyallahu anh: 263 Ebû. Useyd Malik b. Rebîa es-Sa’îdî Radıyallahu anh: 265 Ebû Vakıd el-Leysî Radıyallahu anh: 266 Ebû Zer Cundeb b. Cunade el-Ğıfârî Radıyallahu anh: 268 Enes b. en-Nadr Radıyallahu Anh: 274 Enes b. Malik Radıyallahu Anh: 275 Enes b. Muaz Radıyallahu Anh: 279 Enes b. Malik el-Ka’bî Radıyallahu Anh: 280 Esad b. Zürare Radıyallahu Anh: 281 Esved b. Sürey’ Radıyallahu Anh: 283 Esved b. Esram el-Muharibî Radıyallahu Anh: 285 Esved b. Halef b. Abdiyegus el-Kuraşi Radıyallahu Anh: 287 Evs b. Şurahbil Radıyallahu Anh: 289 Evs b. es-Samit b. Kays Radıyallahu Anh: 290 Evs b. Havlî Radıyallahu Anh: 291 Evs b. el-Hadesan Radıyallahu Anh: 293 Evs b. Evs es-Sekafî Radıyallahu anh: 294 Fadale b. Ubeyd Radıyallahu anh: 296 Habbâb b. el-Eret Radıyallahu anh: 298 Hâlid b. el-Velîd Radıyallahu anh: 301 Hamza b. Abdilmuttalib Radıyallahu anh: 308 Hasen b. Ali Radıyallahu anhuma: 310 Huseyn b. Ali Radıyallahu anhuma: 317 Hakim b. Hizam Radıyallahu anh: 324 Huzeyfe b. el-Yemân el-Absî Radıyallahu anhuma: 327 Huzeyfe b. Esîd el-Gıfârî Radıyallahu anh: 329 Huzeyme b. Sabit Radıyallahu anh: 330 Irbad b. Sâriye Radıyallahu anh: 332 İmrân b. Husayn Radıyallahu anh: 333 Itban b. Mâlik Radıyallahu anh: 335 İyaz b. Himâr el-Mucaşi’î Radıyallahu anh: 336 Ka’b b. Mâlik Radıyallahu anh: 337 Ka’b b. Ücra Radıyallahu anh: 345 Ma’kil b. Yesar Radıyallahu anh: 347 Mâlik b. el-Huveyris el-Leysî Radıyallahu anh: 349 El-Mikdâm b. Ma’dikerb Radıyallahu anh: 351 Mikdâd b. el-Esved el-Kindî Radıyallahu anh: 353 Mu’âviye b. Ebî Süfyân Radıyallahu anhuma: 356 Mu’âviye b. Hayde Radıyallahu anh: 370 Mu’âz b. Cebel Radıyallahu anh: 372 Muğîre b. Şu’be Radıyallahu anh: 375 Muhammed b. Mesleme Radıyallahu anh: 379 Nu’mân b. Beşir Radıyallahu anhuma: 382 Nu’mân b. Amr b. Mukarrin Radıyallahu anh: 384 Osman b. Maz’un Radıyallahu anh: 385 Osman b. Ebi’l-As es-Sakafî Radıyallahu anh: 387 Rafi’b. Hadîc Radıyallahu anh: 389 Sehl b. Ebî Hasme Radıyallahu anh: 391 Sehl b. Huneyf Radıyallahu anh: 392 Sehl b. Sa’d Radıyallahu anh: 394 Sa’d b. Muaz Radıyallahu anh: 395 Sa’d b. Ubade Radıyallahu anh: 397 Sefine Radıyallahu anh: 400 Safvân b. Assâl Radıyallahu anh: 401 Selmân Ebu Abdillah el-Fârisî Radıyallahu anh: 402 Sevbân Radıyallahu anh: 405 Suheyb b. Sinan er-Rumi Radıyallahu anh: 406 Şeddâd b. Evs Radıyallahu anhuma: 410 Temim ed-Dârî Radıyallahu anh: 413 Ubâde b. es-Sâmıt Radıyallahu anh: 415 Ukkaşe b. Mihsan Radıyallahu anh: 418 Ukbe b. Amir el-Cuhenî Radıyallahu anh: 420 Usame b. Zeyd b. Harise Radıyallahu Anh: 422 Usame b. Şüreyk es-Sa’lebî Radıyallahu Anh: 423 Sahr b. Harb Ebu Sufyan Radıyallahu Anh: 424 Usame b. Ahderî et-Temimî eş-Şakrî Radıyallahu Anh: 430 Ubeyy b. Ka’b Radıyallahu Anh: 431 Ubeyy b. Malik el-Kuşeyrî Radıyallahu Anh: 434 Utbe b. Gazvan Radıyallahu Anh: 436 Useyd b. el-Hudayr Radıyallahu Anh: 437 Üneys b. Ebi Mersed el-Ensari Radıyallahu Anh: 439 Uneys el-Eslemî Radıyallahu Anh: 440 Uneys b. Katade b. Rebia Radıyallahu Anh: 442 Uneys b. Cunade Radıyallahu Anh: 443 Utbe b. Abd Radıyallahu anh: 444 Vâil b. Hucr Radıyallahu anh: 446 Vâsile b. el-Eska’ Radıyallahu anh: 447 Ya’la b. Mürre Radıyallahu anh: 449 Ya’la b.Ümeyye Radıyallahu anh: 450 Zeyd b. Erkâm el-Ensârî Radıyallahu anh: 452 Zeyd b. Sabit Radıyallahu anh: 454 Zeyd b. Hâlid Radıyallahu anh: 458 Hanım Sahabeler ve Acirc;işe Radıyallahu anha: 459 Cüveyriyye Bintu’l-Haris Radıyallahu anha: 468 Esma bint Ebî Bekir Radıyallahu anhuma: 473 Esma bint Umeys Radıyallahu anha: 476 Esma bint Yezîd b. es-Seken Radıyallahu anha: 479 Fâtımatu’z-Zehra Radıyallahu anha: 481 Fâtıma bint Kays (Ebu Hubeyş) Radıyallahu anha: 490 Hadice bint Huveylid radıyallahu anha: 491 Hafsa Radıyallahu anha: 498 Havle bint Hekim Radıyallahu anha: 501 Meymûne bintu’l-Haris Radıyallahu anha: 503 Rubeyyi’ bint Mu’avviz Radıyallahu anhuma: 507 Safiyye Radıyallahu anha: 509 Şevde bint Zem’a Radıyallahu anha: 514 Subey’a bint El-Haris el-Eslemiyye Radıyallahu anha: 516 Şifâ bint Abdillah el-Adeviyye Radıyallahu anha: 518 Ümmü Atıyye Radıyallahu anha: 521 Ümmü’d-Derdâ Hayre bint Ebi Hadred Radıyallahu anha: 523 Ümmü Eymen Radıyallahu anha: 525 Ümmü’l-Fadl bint el-Hâris Radıyallahu anha: 530 Ümmü Habîbe bint Ebi Sufyan Radıyallahu anhuma: 532 Ümmü Hâni bint Ebî Tâlib Radıyallahu anha: 536 Ümmü Haram bint Milhan Radıyallahu anha: 538 Ümmü Humeyd es-Saidiyye Radıyallahu anha: 540 Ümmü Kays bint Mihsan el-Esediyye Radıyallahu anha: 542 Ümmü Seleme Radıyallahu anha: 544 Ümmü Süleym bint Milhan Radıyallahu anha: 549 Ümmü Umare Radıyallahu anha: 562 Zeyneb bint Cahş Radıyallahu anha: 565 Zeyneb bint Huzeyme Radıyallahu anha: 569 İçindekiler 571
Internet Explorer tarayıcısının 9.0 ve daha eski sürümlerini desteklememekteyiz. Web sitemizi doğru görüntüleyebilmek için tarayıcınızı güncelleyebilirsiniz, güncelleyemiyorsanız başka bir tarayıcıyı ücretsiz yükleyebilirsiniz.