Evliya Tezkereleri - Karton Kapak - Feridüddin Attar
Ürün Özellikleri :
- Yayınevi : Kabalcı Yayınevi
- Kapak Kalitesi : Karton Kapak
- Sayfa Kalitesi : İthal Kağıt 2.Hamur
- Sayfa Sayısı : 783
- Ebat : 16 X 24 cm
- Ağırlık : 820 gr
ÖNSÖZ
Rahmeti çok, lütfü bol Allah’ın adıyla ...
Hamd olsun Mevlâya,
Selam olsun Muhammed Mustafa’ya
Milli duyuş, inanış ve düşünüş biçiminin oluşumunda, böylece milli yapı ve karakterin vücut bulmasında etkili olan ana kaynakların ve temel eserlerin tercüme edilip yeni kuşaklara tanıtılması, fikir ve inanç tarihimiz açısından olduğu kadar, içinde yaşadığımız toplu¬mun şu anki düşünce ve inanç yapısı bakımından da büyük önem taşır. Milletinin inanış, düşünüş ve duyuş üslûbunu, toplumsal bir varlık olarak yapısını, bu yapının belli başlı nitelik, özellik ve tezahürlerini tanımak isteyenlerin, milli yapının oluşmasında uzun yüzyıl¬lar etkili olmuş klasik eserleri dikkatle incelemeleri gerekir. Bu gereksinimi karşılamak ve daha önce yapılan çalışmalara ek olmak üzere biz de Kuşeyrî’nin Risale'sini, Kelâbâzî’nin Taarruf’unu ve Hucvirî’nin Keşfu’l-Mahcûb’unu tercüme ettik. Tasavvuf akımının İslam öğreti ve ilimlerdeki durumunu, İslam toplumu ve düşüncesi üzerindeki etkisini göstermek için de îbn Haldûn’un İslam tasavvufuyla ilgili ciddi bir eleştiri ve genel bir değerlendirme olan Şifâu’s-Sail’im tercüme ettik.
Kelâbâzî, Kuşeyrî ve Hucvirî’nin sözü edilen eserleri Sünni tasavvufunun Hicri 6 / miladi 12. yüzyıla kadar olan seyri hakkında tam ve doğru bir fikir verir. Sünni tasavvufunun ilk beş yüzyıllık seyrini ve gelişme tarzını takip etmek için temel eserler ve ana kay¬naklar bu kitaplardır. Serrâc’m el-Luma’stnda, Ebû Tâlib Mekkî’nin Kûtu’l-Kulûb unda ve Gazzalî’nin Ihyâu Ulûmi’d-Dîn’inde anlatılan tasavvuf, sözü edilen eserlerde ifade edilen tasavvufun tıpkısıdır. Ancak adı geçen yazarlar o sıralarda yeni yeni yapılanan tasavvuf akımının zahiri ilimlere zıt düşmediğini ve şeriat hükümleriyle çelişmediğini göstermek, böylece yeni bir hareket olan tasavvuf karşısında dindar birey ve zümrelerde görülen ürkekliği ve çekingenliği gidermek, tepkileri yumuşatarak muhalefeti ortadan kaldırmak için olabildiğince ihtiyatlı bir dil kullanmayı tercih etmişler ve dikkatli davranmayı maslahata uygun bulmuşlardı. Böyle olunca da tasavvufî kavrayışları üstü kapalı ve hayli bulanık ifadelerle anlatmışlardı. Bu da
zaten anlaşılması kolay olmayan mistik inançların ve tasavvufî meselelerin zor anlaşılmasına yol açıyordu. Oysa kitaplarda üstü kapalı ifadelerle anlatılan konular sûfiler arasında açık seçik bir biçimde konuşulmaktaydı. Attâr zamanında zahir ehlinin ve şeriat ehlinin tasavvufa gösterdikleri şiddetli tepki hayli yumu¬
şadığından, tasavvufî kavrayışları ve meseleleri daha açık bir biçimde ortaya koyma imkânı doğmuştu. Attâr Evliya Tezkirelerimde işte bunu yapmış ve daha önce var olan tasav- vufî kavrayışları daha açık ifade ederek daha iyi ve daha doğru anlaşılmalarım sağlamış¬tır. Evliya Tezkirelerimde biçimlenen bu tasavvuf anlayışı Mevlânâ ve ondan sonraki mu¬tasavvıflarda gelişerek devam etmiş, özünü aynen koruyarak türlü türlü ifadelere bürünmüştür.
Evliya Tezkirelerimdeki tasavvuf anlayışı soyut, teorik ve felsefi değildir; fakat biçimci, akılcı, zahirci ve nascı da değildir; olabildiğince somut ve serbesttir. E;vliya Tezkirelerimdeki mistik duyuş ve düşünüş tarzı panteizme oldukça yaklaşmışsa da hiçbir zaman ona dönüşmemiş, daima yalınlığını, açıklığını, anlaşılırlığmı ve çekiciliğini korumuştur. Bu nitelikleri olduğundan Evliya Tezkirelerimdeki tasavvuf geniş halk yığınları, özellikle çoğu okuma yazma bilmeyen tarikat mensuplarınca büyük bir ilgiyle karşılanmış, benimsenmiş, sevilmiş, yaşanmış ve yaşatılmıştır. Çin’den Adriyatik sahillerine kadar uzanan geniş top¬raklarda yaşayan Türk kavimler, Evliya Tezkirelerimdeki tasavvuf anlayışını hem aslından hem de Uygur ve Anadolu Türkçesine yapılan tercümelerden okumuş ve öğrenmiştir. Türkçe yazılan manzum ve nesir eserlerdeki kavrayışların çoğunu Evliya Tezkirelerimde aynen bulmak mümkündür. Evliya Tezkirelerimdeki tasavvufî ve ahlaki bilgiler genellikle menkıbelerle ve düzgün bir biçimde ifade edilmiştir. Dolayısıyla Evliya Tezkireleri menkıbe yönünden yukarıda değinilen eserlerin hepsinden daha zengindir. Daha sonraki yüzyıllarda bile bu kadar bol menkıbe içeren tabakât ve tasavvuf kitabı yazılmamıştır. Bu bakımdan Yâfi’î’nin Ravzu’r-Reyâhîn'inden üstündür.
Evliya Tezkirelerimde ırk ve inanç farkı gözetmeyen engin bir insan sevgisi, derin bir dinsel hoşgörü vardır. İnsanlığın gösterdiği farklı tezahürler bir yana bırakılarak, bütün insanlarda bir ve aynı olan öz ve cevher üzerinde ısrarla durulmuştur. Kısacası yetmişiki- buçuk millete aynı gözle bakılmıştır.
Evliya Tezkireleri bir çeşit tasavvufî ve ahlaki bilgiler ansiklopedisidir. İslam tasavvu¬funun ve tasavvûfi ahlakın hemen hemen bütün meseleleri açık bir dille ve birçok tekrarla kesin bir biçimde ortaya konulmuştur. Yapılacak araştırma ve değerlendirmelerde Evliya Tezkirelerimdeki bilgilere dayanmak çok yerinde olacaktır.
Bildiğim kadarıyla hiçbir dilde Evliya Tezkireleri’nin eksiksiz bir tercümesi yoktur. Milli kültürümüzü ve dinsel hayatımızı çok yakından ilgilendiren bu önemli eserin eksiksiz tercümesinin bize nasip olmasını Hak Teâlâ’nın hakkımızdaki bir lütfü sayıyor, bundan memnun oluyor, bunun şükranesi olmak üzere bu diziye yeni eserler eklemek için yapaca¬ğımız çalışmalarda başarılı kılmasını yüce Mevlâdan niyaz ediyorum.
Süleyman Uludağ 1 o Mayıs 1984, Bursa
İÇİNDEKİLER
Önsöz, 9
Giriş: Attâr’m Hayatı, Eserleri, Fikirleri, 11
Yazarın Önsözü, 45
CAFER-İ SÂDIK BİN MUHAMMED 51
VEYSEL KARANI 57
HAŞAN BASRÎ 65
MÂLİK BİN DİNÂR 80
MUHAMMED BİN VASİ 86
HABÎB-İ ACEMİ 88
EBÛ HÂZIM MEKKÎ 94
UTBE BİN GULÂM 96
RÂBİATU ’ L-ADEVİYE 98
FUDAYL BİN İYÂZ 112
İBRAHİM BİN EDHEM 126
BİŞR-İ HAFİ 146
ZÜNNÛN-I MISRÎ 154
BÂYEZİD-İ BİSTÂMÎ 171
ABDULLAH BİN MÜBÂREK 210
SÜFYÂN-I SEVRÎ 219
EBÛ ALİ ŞAKÎK 228
EBÛ HANÎFE 235
İMAM AZAM ŞÂFİÎ MUTTALİBÎ 242
İMAM AHMED BİN HANBEL 248
DÂVÛD-İ TÂÎ 253
HÂRİS BİN MUHÂSİBÎ 259
EBÛ SÜLEYMAN DARÂNÎ 264
İBN SEMMÂK 273
MUHAMMED BİN EŞLEM TÛSÎ 275
AHMED BİN HARB 277
HÂTEM-İ ÂSAMM 281
SEHL BİN ABDULLAH TÜSTERÎ 289
MA’RÛF-I KERHÎ 305
SERÎ-İ SAKATI 310
FETH MEVSİLÎ 321
AHMED HAVÂRÎ 324
AHMED BİN HADRAVEYH 327
EBÛ TÜRAB NAHŞEBÎ 334
YAHYA BİN MUÂZ 339
ŞÂH ŞUCÂ' KİRMÂNÎ 353
YUSUF BİN HÜSEYN 357
EBÛ HAFS HADDÂD 363
HAMDÛN KASSÂR 372
MANSUR BİN AMMAR 376
AHMED BİN ASIM ANTÂKÎ 380
ABDULLAH BİN HUBEYK 383
CÜNEYD-İ BAĞDÂDÎ 385
AMR BİN OSMAN MEKKÎ 416
EBÛ SAİD HARRÂZ 420
EBÛ HÜSEYN NÛRÎ 426
EBÛ OSMAN HÎRÎ 435
EBÛ MUHAMMED RÜVEYM 443
İBN ATÂ 446
EBÛ ABDULLAH İBN CELLÂ 454
İBRAHİM RAKKÎ 456
YÛSUF BİN ESBÂT 458
EBÛ YA’KUB İSHAK NEHRECORÎ 462
SEMNÛN MUHÎB 465
EBÛ MUHAMMED MURTA’İŞ 469
EBÛ ABDULLAH MUHAMMED FAZL 472
EBÛ HAŞAN BÛŞENCÎ 474
MUHAMMED BİN ALİ TİRMİZÎ 476
EBÛ BEKİR VERRÂK 485
ABDULLAH İBN MÜNÂZİL 490
ALİ BİN İSFAHÂNÎ 493
HAYRU’N-NESSÂC 495
EBÛ HAYR AKTA 498
EBÛ HAMZA HORASÂNÎ 500
AHMED BİN MESRÛK 503
EBÛ ABDULLAH TURÛĞBÂZÎ 505
EBÛ ABDULLAH MAĞRİBÎ 507
EBÛ ALİ CÜZCÂNÎ 509
EBÛ BEKİR KETTÂNÎ 511
EBÛ ABDULLAH MUHAMMED BİN HAFİF 516
EBÛ MUHAMMED CERÎRÎ 523
HÜSEYN BİN MANSUR 527
Zeyl, 537
İBRAHİM HAVVÂS 539
MÜMŞÂD DÎNEVERÎ 548
ŞEYH EBÛ BEKİR ŞİBLÎ 551
EBÛ NASR SERRÂC 573
EBÛ ABBÂS KASSÂB 575
EBÛ ALÎ DEKKÂK 579
ŞEYH EBÛ HAŞAN HARAKÂNÎ 592
ŞEYH İBRAHİM ŞEYBÂNI 641
EBÛ BEKİR SAYDÂLÂNÎ (TAMESTÂNÎ) 644
ŞEYH EBÛ HAMZA BAĞDADÎ 646
ŞEYH EBÛ AMR BİN NÜCEYD 650
ŞEYH EBÛ HAŞAN BİN SÂİ’ 653
ŞEYH EBÛ BEKİR VÂSITÎ 654
ŞEYH EBÛ ALİ SAKAFÎ 669
ŞEYH CAFER BİN MUHAMMED HULDÎ 672
ŞEYH ALİ RÛDBÂRÎ 675
ŞEYH EBÛ HAŞAN HUSRÎ 678
ŞEYH EBÛ İSHAK ŞEHRİYÂR KÂZERÛNÎ 681
EBÛ ABBÂS SEYYÂRÎ 692
EBÛ OSMAN MAĞRİBÎ 695
EBÛ KÂSIM NASRÂBADÎ 700
EVLİYA TEZKİRELERİ
EBÛ ABBÂS NİHÂVENDÎ 708
ŞEYH EBÛ SAİD EBÛ’L-HAYR 711
ŞEYH EBÛ FADL HAŞAN 724
İMAM MUHAMMED BÂKIR 727
Tasavvuf Terimleri, 729
İçindekiler Dizini, 753
Dizin, 755