İnsan varlığının evrende ayrı bir yeri ve değeri vardır. Yüce Allah ona akıl ve irade gücü vererek, kendi azim ve gayreti ile yaratılanların en şereflisi olma veya kötü yolda ilerleme yeteneği vermiştir. Bitki örtüsü, hayvanlar alemi, madenler, ay, güneş ve göklerde olanların insan için yaratıldığı ve onun hizmetine sunulduğu çeşitli Kur’an ayetlerinde belirtilmiştir. (bk. Bakara, 2/29;Mülk, 67/15; Câsiye, 45/13).
Ancak insan varlığının dünya gezeninde bunlardan yararlanırken ve toplum içinde yaşamını sürdürürken bir takım kurallara uyması istenmiştir. Önceki semavi dinlerde ve son olarak Kur’an-ı Kerim’de insan için beş şeyin koruma altına alındığı görülür. Bunlar; mal, can, ırz, akıl ve inançtır.
Hz. Peygamber’in vefatından üç ay kadar önce yaptığı son veda haccı konuşmasında ki şu sözleri bütün yeryüzü insan varlığına yapılmış bir bildiri gibidir: “Ey insanlar! Canlarınız, mallarınız ve ırzlarınız kutsaldır, dokunulmazdır. Emanet, hak sahibine verilmelidir. Faizin her çeşidi ve kan davaları kaldırılmıştır. Hepiniz Adem’densiniz, Adem de topraktandır. Arabın Arap olmayana takva dışında bir üstünlüğü yoktur.” (Ebû Dâvud, Buyû’,5; İbn Hişam, IV, 251; Hamidullah, el-Vesâik, s.307).
1948’de yayınlanan Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Beyannamesi’nde de aynı ilkelerin yer aldığı görülür. “Herkes, ırk, renk, cins, dil, din, siyasi veya başka bir inanç, milli veya sosyal menşe’, servet, doğuş veya diğer herhangi bir fark gözetmeksizin, işbu beyannamede ilân olunan bütün hak ve özgürlüklerden yararlanabilir.” (Mad. 2/a).
Elinizdeki eserde, Kur’an ve sünnet temeline dayanan ve yüzyıllarca uygulanan bu evrensel ilkelere, “muamelât” ve “ukubat” adı verilen son Osmanlı dönemi uygulamalarına yer verilmiştir. Yeni nesillere hayırlı olması ümidiyle.
(Tanıtım Bülteninden)